Note: this text was later translated in english

Lieve gemeenteleden,
ik wil heel graag iets met jullie delen, wat ik het afgelopen jaar geleerd heb over contemplatief gebed. Ruim een jaar geleden had ik hier nog nooit van gehoord, totdat iemand er mij over vertelde, en ik ben hier zo door gezegend, dat ik het graag doorgeef. Ik denk dat het heel belangrijk is voor geestelijke groei.

Contemplatie: wat is dat eigenlijk?
Toen ik de term voor het eerst hoorde, terloops genoemd, wist ik niet wat ermee bedoeld werd, maar het riep bij mij een beeld op van heel dicht bij God zijn, en het maakte iets in mij wakker. Ik wou er graag meer van weten. Ik heb veel gezocht en gelezen, en denk ik dat het in elk geval betekent dat je je met al je zintuigen (zowel de ‘gewone’: je verstand, je gevoel, als het meer ongrijpbare: je geest, misschien is dit hetzelfde als wat sommige mensen het onderbewuste noemen) openstelt voor God, en je dus minder op jezelf afgaat, en meer op God. Kort samengevat denk ik dat er twee elkaar aanvullende manieren van contemplatie zijn: ten eerste heel bewust, door de bijbel te lezen, en te proberen dit te doen in een geest van aanbidding, zodat je echt opneemt wat God zegt, en ten tweede door helemaal stil te worden, je gedachten tot rust te brengen en alleen maar bij God zijn.

Diep dal
Voordat ik verder ga om over die beide manieren iets te zeggen, wil ik eerst iets anders vertellen, wat voor mijzelf ook erg nodig was om eerst te weten, anders had ik het ongetwijfeld halverwege opgegeven. Het punt is, dat het behoorlijk eng kan zijn om zo dicht bij God te komen. Ik was ervoor gewaarschuwd en heb het ook gemerkt, dat het echt niet altijd fijn is om jezelf te zien in Gods licht. Opeens wordt het heel helder wat je eigen fouten zijn, en dat is beangstigend. Ik heb heel veel gehad aan een goede vriendin, die Gods heiligheid ook serieus neemt, en die mij ook steeds juist heel liefdevol aanhoorde, en ook wees op Gods liefde. Bij haar kon ik mijn zonden belijden, en dat is voor mij noodzakelijk om dichter bij God te kunnen komen. Alleen op die manier kan ik worden zoals God mij bedoeld heeft, en ik geloof dat dat grootser en heiliger is, dan wij ons nu kunnen voorstellen. Alleen in dat vertrouwen durf ik ook eerlijk naar mezelf te kijken en onder ogen te zien hoe trots en egoistisch ik nu nog ben.

Biddend bijbellezen
Over het ‘hoe’ van contemplatie schreef ik al dat je bijvoorbeeld biddend kunt bijbellezen. Dit wordt heel mooi uitgelegd in het fantastische boek van Timothy Keller, getiteld ‘Prayer: experiencing awe and intimacy with God’. Voor mij is het vooral belangrijk dat ik het bijbellezen zelf ook zie als bidden, ik lees de tekst voor God, of beter gezegd samen met God, en ik praat ook terug. Vaak gebruik ik ook later in mijn gebed de gelezen tekst als aanknopingspunt om over te bidden. Timothy Keller geeft daar in zijn boek verschillende voorbeelden van hoe je dat kunt doen. Ik volg zelf het rooster van de morning prayer van de engelse kerk (daar is een app voor!) en zeker toen ik net begon, en eigenlijk niet zo goed wist wat ik moest bidden, hielp het mij enorm om gewoon de psalmen te bidden. Die woorden tilden mij als het ware op naar God, en dat ervaar ik nu na ruim een jaar nog steeds zo.

Stil zijn
In mijn zoektocht naar wat contemplatie eigenlijk is, las ik ook over het gebed van stilte. Helemaal stil worden voor God. Het is een manier van bidden, waarvan ik in eerste instantie dacht dat het niet goed kon zijn, God heeft ons toch verstand gegeven, waarom zouden we dat dan uitschakelen? Timothy Keller is er ook niet positief over, hij verwoordt het eigenlijk precies zoals ik het ook voelde. Maar aangezien iemand die ik vertrouw, en waaraan ik merk dat God door hem werkt, er wel positief over was, heb ik het toch voorzichtig geprobeerd. Een belangrijk criterium om voor ogen te houden, is wat de vruchten zijn: word je er meer open van, meer liefdevol naar andere mensen, of niet? Stil worden voor God is eigenlijk behoorlijk confronterend. Ik probeerde stil te zijn, en meteen dacht ik: “Wat zit ik hier nu eigenlijk te doen”? Ik deed het voor God (dacht ik), maar ik vroeg me erg af of God wel op mij zat te wachten, of Hij er wel was, en of Hij misschien dacht, daar heb je die Ruth weer die zo nodig een tijdje bij Mij wil zijn. Doordat ik stil werd, realiseerde ik me dus opeens hoe ik echt over mijn relatie met God dacht, en dat mijn geloof een stuk minder vast was, dan ik altijd dacht. Dat gaf meteen veel stof tot nadenken. De gedachten die er bij het stil worden in mij opkwamen, leerden mij iets over mezelf, en dat bracht ik dan weer in gebed bij God. Maar dat is natuurlijk nog helemaal niet echt stil zijn. Mijn kennis leerde me ook een manier om echt helemaal je gedachten tot rust te brengen: namelijk door de hele tijd hetzelfde korte gebed te zeggen. In de orthodoxe kerk is dit een gebruik, om heel vaak bijvoorbeeld ‘Heer Jezus, wees mij zondaar genadig’ te bidden, op het ritme van de ademhaling. Het doet wat vreemd, mantra-achtig aan, maar als manier om je eigen gedachten tot rust te brengen, en zo God de kans te geven om op de achtergrond in jou te werken, om te erkennen dat wij Jezus nodig hebben, en ook als daad van liefdevolle aanbidding voor Jezus, lijkt het mij toch goed, en ik heb deze gewoonte nu geintegreerd in mijn ochtendgebed.

Boeken waar ik veel aan gehad heb afgelopen jaar met betrekking tot dit thema:
Timothy Keller – Prayer: experiencing awe and intimacy with God
Dit is een heel vlot geschreven boek over gebed. Er staan veel tips in die meteen praktisch toepasbaar zijn. Wat ik er ook erg mooi aan vond, is dat het zo’n universeel boek is, hij haalt veel oude kerkvaders aan, zowel uit de katholieke als uit de protestantse traditie (bijv. Augustinus, Luther, Calvijn).

Kathleen Norris – Quotidian Mysteries: Laundry, Liturgy and Women’s Work
Prachtig persoonlijk en poetisch boek, over hoe je juist in de dagelijkse beslommeringen dicht bij God kunt zijn

Rod Dreher – How Dante can save your life
Ook al zo’n persoonlijk boek van een man in mid-life crisis, die een proces van geestelijke groei meemaakt aan de hand van het beroemde gedicht van Dante. Ik zet dit erbij omdat contemplatief bidden en geestelijke groei nogal veel met elkaar te maken hebben, en dit boek laat ook zo duidelijk zien dat dichter bij God komen ook te maken heeft met je eigen tekortkomingen onder ogen zien, en hij beschrijft ook mooi hoe dat Jezus-gebed hem daarbij helpt.

Ruth Alkema